Πόσο απέχουμε από το Μεσαίωνα?

[ Δρόμοι ]

Η ανεργία...

... ένας λόγος παραπάνω που είναι συμφορά, είναι επειδή επενδύουμε συναισθηματικά πάρα πολλά στη δουλειά μας. Όταν τη χάνει κανείς, δεν είναι μόνο μια οικονομική απώλεια, αλλά και μια απώλεια ταυτότητας, νοήματος και κύρους. Όταν γνωρίζουμε κάποιον για πρώτη φορά, το πρώτο που τον ρωτάμε συνήθως είναι τι δουλειά κάνεις. Όταν είσαι άνεργος, δεν είσαι τίποτα. Καθένας είναι αυτό που κάνει.

Τα πράγματα...

... δεν ήταν πάντα έτσι. Για χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι έβλεπαν τη δουλειά σαν μια αναπόφευκτη αγγαρεία. Ο Αριστοτέλης ήταν ο πρώτος από τους φιλοσόφους που είπε πως δεν μπορεί κάποιος να είναι ταυτόχρονα ελεύθερος και υποχρεωμένος να δουλεύει για να ζει. Η δουλειά ήταν συνώνυμη με τη δουλεία. Κι αν η δουλειά έγινε ευχαρίστηση, ήταν μονάχα με τον ερχομό της Αναγέννησης. «Με τις βιογραφίες του Ραφαήλ και του Λεονάρντο Ντα Βίντσι», λέει ο συγγραφέας Αλέν ντε Μποτόν, «κατάλαβε ο κόσμος ότι η δουλειά μπορεί να γίνει ευλογία κι ότι μπορεί να είναι προτιμότερη από το χασομέρι της αριστοκρατίας».

Η μεγαλύτερη...

... ευχαρίστηση που μπορεί να πάρει κανείς από τη δουλειά του, λέει ο Σένετ, είναι να νιώθει πως είναι κάποιος που προσφέρει κάτι στον κόσμο. Όμως, σήμερα, συνήθως οι δουλειές που είναι οι πιο προσοδοφόρες είναι κι εκείνες που στερούνται νοήματος. Προσφέρουν χρήματα, αλλά η απορία παραμένει: τι νόημα έχει, όταν άλλοι που με τη δουλειά τους αλλάζουν τον κόσμο αμείβονται με ψίχουλα; «Ν΄ αγαπάς τη δουλειά σου, αυτό είναι που μπορεί να σε φέρει όσο γίνεται πιο κοντά στην ευτυχία», έγραφε ο Πρίμο Λέβι στο «Κλειδί σε σχήμα αστεριού». Μερικά χρόνια αργότερα, όμως, ο κοινωνιολόγος Ρίτσαρντ Σένετ προειδοποιούσε: «Η λαχτάρα να τα βγάλεις πέρα σε μια δουλειά, μόνο και μόνο για την ευχαρίστηση που αυτό θα σου προσφέρει, παρεμποδίζεται από την πίεση της ανταγωνιστικότητας». Η νέα οικονομία, αυτή που σήμερα βυθίζεται, κατέστρεψε τις παραδοσιακές μορφές ανταμοιβής και από την ψυχολογική πέρασε στην οικονομική ικανοποίηση. Όμως, η αμοιβή των εργαζομένων έχει παραμείνει στάσιμη εδώ και μια γενιά, ενώ η αμοιβή των στελεχών έχει εκτοξευτεί στα ύψη. Το 1974, ο διευθυντής μια αμερικανικής επιχείρησης κέρδιζε τριάντα φορές περισσότερα από τον εργάτη του. Σήμερα κερδίζει 800 φορές περισσότερα. Και η ποσότητα έχει γίνει το σύστημα αξιολόγησης της ποιότητας των ανθρώπων.

Η ίδια...

... η δουλειά έχει σήμερα αλλάξει νόημα. Άλλοτε, τα αφεντικά μαστίγωναν τους εργάτες τους για να τους καταφέρουν να δουλέψουν ώστε να κερδίσουν περισσότερα από τη δουλειά τους. Σήμερα τους μαστιγώνουν για να μη δουλέψουν, επειδή από την αργία τους κερδίζουν περισσότερα από όσα θα κέρδιζαν από τη δουλειά τους. Ακόμη και ο μύθος του επιχειρηματία έχει καταρρεύσει: ένας αυτοδημιούργητος έχει σήμερα τόσες πιθανότητες να μπει στην αφρόκρεμα του συστήματος, όσες είχε κι ένας βιοτέχνης να μπει στη γαλλική αριστοκρατία πριν από τέσσερις αιώνες. Άραγε πόσο απέχουμε από τον Μεσαίωνα;

Του Ρούσσου Βρανά (από ΤΑ ΝΕΑ)